Ο αγαπημένος Μόμπι Ντικ και η αληθινή ιστορία του Έσεξ

Δεν επισκέπτομαι τους κινηματογράφους με την ίδια συχνότητα όπως παλαιότερα, ο χρόνος μου πλέον είναι πολύ περιορισμένος και συνήθως προτιμώ να παρακολουθώ τις ταινίες στα θερινά σινεμά, που λατρεύω. Έτσι, έχω κάνει μια άτυπη συμφωνία με τον εαυτό μου: χειμώνα θέατρο, καλοκαίρι σινεμά. Για κάποιες όμως ταινίες, γίνονται εξαιρέσεις. Μια από αυτές ήταν και το «Στην καρδιά της θάλασσας». Τι με τράβηξε στο συγκεκριμένο έργο; Τι άλλο, παρά ο Μόμπι Ντικ!

Όλοι όσοι αγαπάμε τη λογοτεχνία, αγαπάμε και τον Μόμπι Ντικ, το εμβληματικό βιβλίο του Χέρμαν Μέλβιλ. Ο Χέρμαν Μέλβιλ έγραψε τον Μόμπι Ντικ το 1850, κυκλοφόρησε πρώτα στην Αγγλία το 1851 με τον τίτλο «Η φάλαινα» και αμέσως μετά στην Αμερική με τον τίτλο «Μόμπι Ντικ, η φάλαινα». Με την πρώτη ματιά, πρόκειται για μια ναυτική περιπέτεια: μια τεραστίων διαστάσεων, λευκή φάλαινα επιτίθεται σε ένα φαλαινοθηρικό, ο καπετάνιος του καραβιού πολεμά μαζί της, άνθρωπος και ζώο δείχνουν μια πρωτοφανή μοχθηρία και εκδίκηση. Αλλά ο Μόμπι Ντικ δεν εστιάζει μόνο στην περιπέτεια των θαλασσοδαρμένων ναυτικών, προχωρά πιο πέρα: βλέπουμε καθαρά την πάλη του ανθρώπου με τη φύση, την προσπάθειά του να κυριαρχήσει στα πάντα, να γίνει ένας μικρός Θεός. Πόσο άραγε το ζώο σκέφτεται ανθρώπινα, μπορεί μια φάλαινα να δείξει εκδίκηση σε τέτοιο βαθμό; Πόσο ο άνθρωπος μπορεί να παραλογιστεί και να θεωρήσει ότι μπορεί να καταφέρει τα πάντα, με οποιοδήποτε κόστος; Εκτός από την περιπέτεια αλλά και το φιλοσοφικό της παρασκήνιο, ο Μέλβιλ, μας παραθέτει άπειρες και πολύτιμες πληροφορίες για την ιστορία των φαλαινοθηρικών εκείνης της εποχής, το Ναντάκετ- το μικρό νησάκι της Μασαχουσέτης- που ζούσε αποκλειστικά από αυτό το βάρβαρο και επικίνδυνο επάγγελμα, αλλά και τη ζωή των ναυτικών του 19ου αιώνα.

Έρχεται τώρα το βιβλίο του Ναθάνιελ Φίλμπρικ- το οποίο δυστυχώς δεν έχω διαβάσει ακόμα!- να μας διηγηθεί την ιστορία πίσω από τον Μόμπι Ντικ. Το βιβλίο που τιτλοφορείται «Στην καρδιά της θάλασσας» κυκλοφορεί στην Ελλάδα, από τις εκδόσεις Ωκεανίδα, ο συγγραφέας του δε, κέρδισε για αυτό, το αμερικάνικο βραβείο National Book Award. Ποια είναι λοιπόν η αληθινή ιστορία που ενέπνευσε τον Μέλβιλ να χαρίσει την ανθρωπότητα τον περίφημο Μόμπι Ντικ; Το 1819 ένα φαλαινοθηρικό με το όνομα Έσεξ, ξεκινά από το νησάκι του Ναντάκετ προκειμένου να κυνηγήσει φάλαινες, συνηθισμένη επαγγελματική ασχολία των ναυτικών εκείνης της εποχής και της περιοχής. Μετά από 15 μήνες μέσα στο καράβι και στην προσπάθειά τους να βρουν τα τεράστια κήτη, το πλήρωμα δέχεται επίθεση από μια μοχθηρή και άγρια φάλαινα, κάπου στην μέση του Ειρηνικού Ωκεανού. Η φάλαινα καταφέρνει να εμβολίσει και να βυθίσει το καράβι! Οι ναυτικοί αναγκάζονται να μπουν σε βάρκες και να πορευτούν με αυτές, τραβώντας κουπί, 3.000 ναυτικά μίλια μακριά, με προορισμό τη Νότια Αμερική! Από όλο το πλήρωμα, θα καταφέρουν να επιβιώσουν τελικά και να γυρίσουν πίσω, μόνο οκτώ άτομα. Αυτή είναι μια αληθινή ιστορία, που συγκλόνισε την Αμερική.

Το 1821, ένας από τους επιζώντες του Έσεξ, γράφει και δημοσιεύει ένα βιβλίο στο οποίο διηγείται αυτήν την ιστορία. Από αυτό το βιβλίο, δύο Αμερικάνοι συγγραφείς θα εμπνευστούν τα μυθιστορήματά τους. Ο ένας από αυτούς, είναι ο προαναφερόμενος Χέρμαν Μέλβιλ. Ο δεύτερος, είναι ο επίσης γνωστός μας φίλος, Έντγκαρ Άλαν Πόε, και το βιβλίο που εμπνεύστηκε είναι το γνωστό «Η αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ». Ο καθένας με τον δικό του τρόπο, θα εκμεταλλευτεί και θα εμπνευστεί από την αληθινή, φρικιαστική ιστορία. Ο Πόε εστιάζει στον κανιβαλισμό των ναυαγών, στην προσπάθειά τους να επιζήσουν. Ο Μέλβιλ, όπως είπαμε, βλέπει πιο μακριά: στην ανθρώπινη αλαζονεία, στην πάλη του ανθρώπου με τα στοιχεία της φύσης, στην επιβίωση, στην παραδοχή της ευφυΐας των ζώων, στον παραλογισμό του μυαλού, ο κάθε αναγνώστης τελικά μπορεί να εκμαιεύσει και άλλα συμπεράσματα από τον Μόμπι Ντικ, εκεί βρίσκεται και η μαγεία του.

Ο Ναθάνιελ Φίλμπρικ, κατάγεται από ναυτική οικογένεια, είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλασσίων Μελετών Ίγκαν και ερευνητής της Ιστορικής Εταιρείας του Ναντάκετ. Δεν τον ενδιαφέρει να γράψει ένα μυθιστόρημα, τον ενδιαφέρει να δώσει φως στην πραγματική ιστορία.

Βασισμένο λοιπόν, στο βιβλίο του σύγχρονού μας, Φίλμπρικ, «Στην καρδιά της θάλασσας», η ταινία του βραβευμένου με Όσκαρ,σκηνοθέτη, Ρον Χάουαρντ, ξεκινάει με το συγγραφέα Χέρμαν Μέλβιλ να επισκέπτεται το Ναντάκετ, προκειμένου να συναντήσει και να μιλήσει με τον μοναδικό- πλέον- επιζώντα του Έσεξ. Ο Τόμας Νίκερσον, πρώην μούτσος του Έσεξ, διηγείται στον Μέλβιλ, όλη την ιστορία και εμείς μέσα από την αφήγησή του, βρισκόμαστε μαζί με τους ναυτικούς στον Ειρηνικό Ωκεανό. Βλέπουμε μπροστά μας το δράμα: ένας άπειρος καπετάνιος, ένας παθιασμένος υποπλοίαρχος ( είναι αυτός που έγραψε την πρώτη διήγηση της ιστορίας, αυτή του 1821), ένα τσούρμο ναύτες, μια άγρια και ανεξερεύνητη θάλασσα, ένα ζώο που προσπαθεί και αυτό να επιβιώσει, ένα ναυάγιο, μια απελπισμένη προσπάθεια επιβίωσης που περιλαμβάνει και ανθρωποφαγία.

Πηγαίνετε να δείτε την ταινία, θα περάσετε ένα όμορφο δίωρο στον κινηματογράφο: φοβερά τα εφέ με τη φουρτουνιασμένη θάλασσα και τις μεγάλες φάλαινες, καλές ερμηνείες, σπουδαία ιστορία.

Συμπέρασμα προσωπικό και δικό μου από όλη αυτή την ιστορία: ας μάθουμε επιτέλους να σεβόμαστε τη φύση, και τα υπόλοιπα πλάσματα αυτού του πλανήτη. Ο άνθρωπος, όπως λέει και ο Χέρμαν Μέλβιλ στον Μόμπι Ντικ, δεν είναι Θεός, είναι απλά άλλο ένα πλάσμα.