Οι αφανείς ήρωες πίσω από ένα βιβλίο και η μεγαλοφυία ενός καλλιτέχνη
Πρόσφατα είδα την ταινία Genius, που στα ελληνικά μεταφράστηκε ως ¨ Ένας χαρισματικός άνθρωπος ¨ , σε σκηνοθεσία Μάικλ Γκράντειτζ, μάλιστα είναι η πρώτη κινηματογραφική του δουλειά αφού έως τώρα σκηνοθετούσε θεατρικά έργα και όπερες. Η ταινία βασίζεται στο βιβλίο Max Perkins, editor of Genious, ο Μαξ Πέρκινς ήταν επιμελητής λογοτεχνίας στον παλιό εκδοτικό οίκο Charles Scribner στη Νέα Υόρκη του μεσοπολέμου. Ομολογώ ότι δεν τον γνώριζα, σύμφωνα όμως με την ταινία είναι ο άνθρωπος που ανακάλυψε και πίστεψε στο ταλέντο ανθρώπων όπως ο Έρνεστ Χέμινγουει και ο Σκοτ Φιτζέραλντ. Αμάμεσα στις ταλαντούχες πένες που ανακάλυψε ήταν και ο Τόμας Γουλφ. Ο Τόμας Γουλφ δεν πρόλαβε να χαρεί τη σύντομη διασημότητά του, αφού πέθανε μόλις σε ηλικία 38 ετών από φυματίωση του εγκεφάλου. Πρόλαβε όμως να μας χαρίσει τέσσερα μυθιστορήματα.
Όλη η ταινία επικεντρώνεται στη σχέση μεταξύ αυτών των δύο: από την μια έχουμε τον ταλαντούχο, ανοικονόμητο συγγραφέα που προσπαθεί να βρει τον δρόμο του σε μια πολύ δύσκολη εποχή στην Αμερική ( τέλη του 1920, οικονομική κρίση, το γνωστό κραχ που κατέστρεψε όλον τον κόσμο) και να δει επιτέλους τα έργα του στα βιβλιοπωλεία και από την άλλη τον συντηρητικό, ευαίσθητο, οικογενειάρχη επιμελητή με την τεράστια πείρα και το ένστικτο του κυνηγού ταλέντων. Ο Τόμας Γουλφ προσπαθούσε να εκδώσει το πρώτο του βιβλίο και συνεχώς συναντούσε κλειστές πόρτες και την μία απόρριψη πίοω από την άλλη. Απογοητευμένος και χωρίς ιδιαίτερες ελπίδες χτυπά και την πόρτα του εκδοτικού οίκου που εργάζεται ο Μαξ Πέρκινς. Ο τελευταίος θα πσιτέψει στο έργο του, θα το επιμεληθεί και θα το προωθήσει με όλες του τις δυνάμεις. Το αποτέλεσμα: ο Τόμας Γουλφ θα γίνει διάσημος από τη μια μέρα στην άλλη. Το έργο επικεντρώνεται στην προσπάθεια της τελικής επιμέλειας ενός βιβλίου, ο συγκεκριμένος συγγραφέας ήταν πολυγραφότατος, χρησιμοποιούσε 50 σελίδες για να πει αυτό που θα μπορούσε να πει σε δύο! Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως δεν άξιζε να τυπωθούν και οι πενήντα, αυτό σημαίνει πολλά πράγματα: πως κάποιες φορές ο συγγραφέας μέσα στην δίνη της σκέψης του, ξεφεύγει και απομακρύνεται από την κεντρική του ιδέα, αυτό σημαίνει πως ο συγγραφέας μπορεί να πλατιάζει και να αναπτύσσει παράλληλα θέματα, αυτό σημαίνει πως ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ατέλειωτους λυρισμούς και καλολογικά στοιχεία. Αυτό μπορεί να σημαίνει πολλά και διάφορα πράγματα, ο επιμελητής όμως είναι αυτός που πρέπει να ξεχωρίσει τι πρέπει να τυπωθεί και τι όχι, τι είναι ανούσιο και τι ουσιαστικό, τι είναι εμπορικό και τι όχι. Στην συγκεκριμένη περίπτωση επίσης έχουμε έναν συγγραφέα που επιλέγει έναν τίτλο για το έργο του, ο τίτλος όμως δεν αντιπροσωπεύει τελικά το σύνολο του έργου, ο επιμελητής πάλι θα κάνει την παρέμβασή του για να δώσει ζωή και πνοή στις δυο τρεις αυτές λέξεις που θα χαρακτηρίσουν το βιβλίο. Με αφορμή λοιπόν την ταινία, πρέπει να τονίσουμε εδώ πόσο σημαντική είναι η δουλειά όλων των άλλων εκτός του ίδιου του συγγραφέα, στην δημιουργία ενός βιβλίου. Ο κόσμος που διαβάζει γνωρίζει πάντα το όνομα του συγγραφέα, σπανίως όμως γνωρίζει και εκτιμά την εργασία του μεταφραστή, του επιμελητή, του διορθωτή κειμένων, του γραφίστα, του ζωγράφου ή του φωτογράφου που επιμελήθηκε το εξώφυλλο, του τυπογράφου κ.ο.κ. Όλοι αυτοί είναι οι αφανείς ήρωες της λογοτεχνίας. Φυσικά οι δουλειές τους είναι βοηθητικές συνήθως και το μεγάλο βάρος, την έμπνευση του όλου εγχειρήματος την κρατά πάντα ο δημιουργός. Και φυσικά μιλάμε πάντα για μεγάλους εκδοτικούς οίκους που έχουν από πίσω τους το κατάλληλο επιτελείο για να βοηθήσει στην ολκλήρωση ενός έργου και όχι για αυτοεκδόσεις που τα πάντα τα κάνει ο ίδιος ο συγγραφέας ( σε αυτήν την περίπτωση ο συγγραφέας γίνεται διαφημιστής του εαυτού του, επιμελητής των κειμένων του, φωτογράφος για το εξώφυλλό του, μακετίστας κ.οκ.!!) ούτε για μικρούς εκδοτικούς οίκους όπου ο γραφίστας κάνει και επιμέλεια κειμένων!!
Ξαναγυρνώντας στην ταινία μας, ο χαρακτήρας του Τόμας Γουλφ παρουσιάζεται εκρηκτικός, ο Τζουν Λόου - κατά τη γνώμη μου υπερβολικός στην ερμηνεία του - μας δίνει έναν καλλιτέχνη με την κλασσική σημασία της λέξεως: τρελλό, μέθυσο, γυναικά, εγωιστή, εγωκεντρικό, η ιδιοφυία που δεν νοιάζεται για τίποτα. Όλα αυτά σε αντιπαράθεση με τον ήρεμο, οικογενειάρχη Μαξ Πέρκινς, η ερμηνεία του Κόλιν Φερθ ασύγκριτα ανώτερη σε αυτήν την ταινία. Η Νικόλ Κίντμαν ως ερωμένη του Τόμας Γουλφ, παρουσιάζεται ολίγον υστερική ως προδομένη γυναίκα που την νίκησε η διασημότητα του συγγραφέα εραστή της και η φιλία του και το δέσιμό του με τον επιμελητή του. Η Λόρα Λίνει ως σύζυγος του επιμελητή καταφέρνει να αποδώσει τέλεια την παραμελημένη αλλά κατά βάθος αγαπημένη σύντροφο. Ο σκηνοθέτης Μαίκλ Γκράντειτζ δεν καταφέρνει να απογειώσει την ταινία, όπως θα ήθελα, με τέτοιο υλικό και με αυτά τα ηχηρά ονόματα θα μπορούσε να κάνει θαύματα, παρόλα αυτά παρουσιάζει μια αξιοπρεπή, ακαδημαϊκή όμως ταινία που δεν παύει να θέτει πολλά ερωτήματα.